Пахта техник чигитини сотиш, сотиб олиш, қайта ишлаш ва ундан олинган маҳсулотларни реализация қилишда ўрнатилган тартибларни биласизми?

Президентнинг 2018 йил 17 январдаги ПҚ-3479-сонли қарори 2-банди (ПФ-6094-сонли Фармон иловаси 7-банди таҳрири)га мувофиқ пахта техник чигити тўлиқ технологик цикл (мағизни янчиш, гидротермик ишлов бериш, пресслаш, экстракциялаш, рафинациялаш, дезодорациялаш ва қадоқлаш цехлари)да қайта ишлаб олинган тайёр маҳсулотлар учун тегишли гигиеник хулоса ва мувофиқлик сертификатларига эга бўлган маҳаллий ёғ-мой корхоналарга биржа савдоларида реализация қилиниши белгиланган.

Бунда, тайёр пахта мойи ишлаб чиқаришга гигиеник хулоса ва мувофиқлик сертификатларини олиш учун пахта техник чигити туман ёки шаҳар ҳокимининг фойдаланишга топшириш далолатномаси асосида мулкчилик шаклидан қатъий назар маҳаллий корхоналарга биржа савдолари орқали5 тоннагача ҳажмда сотилиши, сотиб олинган пахта техник чигитини қайта сотиш эса фақат биржа савдолари орқали амалга оширилиши тартиби ўрнатилган.

Шунингдек, Президентнинг 2021 йил 2 июндаги ПФ-6240-сонли Фармони 3-банди иккинчи хатбошисига асосан санитария-эпидемиологик хулосаси мажбурий тартибда олиниши лозим бўлган озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотларига нисбатан мувофиқлик сертификатини олиш ихтиёрий равишда амалга оширилиши, бунда, ушбу маҳсулотларни тайёрловчилар (ишлаб чиқарувчилар), етказиб берувчилар ва сотувчилар уларнинг техник регламентлар ва стандартлар билан белгиланган мажбурий талабларга мувофиқлигини таъминлаш учун жавобгар ҳисобланиши тартиби ўрнатилган.

Ҳукуматнинг 2021 йил 30 январдаги 43-сон қарорига3-илова 12-тартиб рақамига мувофиқ келиб чиқиши ҳайвонот дунёсига ёки ўсимлик дунёсига тегишли бўлган мой ва ёғлар ҳамда уларнинг парчаланиши натижасида келиб чиққан маҳсулотлар, тайёрланган озиқ-овқат мойлари - санитария-эпидемиологик хулоса мажбурий тартибда олиниши лозим бўлган озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотлар рўйхатига киради.

Ҳукуматнинг 2020 йил 17 ноябрдаги 724-сон қарорига 1-илова “Ёғ-мой маҳсулотлари хавфсизлиги тўғрисидаги умумий Техник Регламент”га мувофиқ, ёғ-мой маҳсулотлари ишлаб чиқариш, қадоқлаш, сақлаш, ташиш, муомалага чиқариш ва утилизация қилиш (қайта ишлаш) мобайнида техник регламентда белгиланган риоя қилиниши мажбурий бўлган санитария қоидалари, нормалари ва гигиеник нормативлар талабларига мувофиқ бўлиши керак.

Маълумот учун, пахта чигитидан олинган озиқ-овқат маҳсулотлари “Рафинацияланган пахта мойи” учун ЎзДСт 816, “Пахта шроти” учун Ўз ДСт 3098 ва “Пахта шелухаси” учун Ўз ДСт 2790 давлат стандартлари қабул қилинган.

Президентининг 2022 йил 24 ноябрдаги ПҚ-430-сон қарори 2-банди б) кичик бандига асосан 2024 йил 1 январга қадар монопол бўлмаган ва (ёки) устав фонди (капитали)да давлат улуши 50 фоиздан кам бўлган ёки давлат улуши мавжуд бўлмаган юридик шахслар томонидан ишлаб чиқарилган пахтадан олинган чигит, пахта мойи (шу жумладан, экстракция пахта мойи), қайта ишланган чигит чиқиндилари (шрот, шелуха) - ишлаб чиқариш ҳажмининг 100 фоизи (ўз эҳтиёжлари учун фойдаланиладиган ҳажмлардан ортган қисми) ички бозорда фақат биржа савдолари орқали реализация қилиниши тартиби ўрнатилган.

МУҲИМ ЭСЛАТМА !

Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 18 сентябрдаги 199-сон қарори 2-банди бешинчи хатбошисига асосан уй шароитларида ва экстракция бўлимларига эга бўлмаган кичик цехларда пахта чигитини қайта ишлаш ва пахта ёғи ишлаб чиқариш амалдаги қонун ҳужжатларини бузиш ҳисобланади. Шунингдек, пахта чигитини қайта ишлаш билан ноқонуний шуғулланаётган шахсларга нисбатан белгиланган тартибда қаттиқ жазо чоралари, ҳатто жиноий жавобгарликка тортиш тартиби ҳам белгиланган.

Маъмурий Жавобгарлик тўғрисидаги Кодексининг 104-прим моддасига кўра, Қишлоқ хўжалиги маҳсулотини ва уруғликларни қабул қилиш, сақлаш, қайта ишлаш ҳамда улардан фойдаланиш тартибини, шунингдек агросаноат мажмуи соҳасида технологик жараёнлар талабларини бузиш — БҲМнинг ўн беш бараваридан йигирма бараваригача миқдорда, 227-прим моддасига кўра, Товарларни қайта ишлаш тартибини бузиш, яъни товарларни қайта ишлашда белгиланган талабларга, чеклашлар ва шартларга, шу жумладан қайта ишлаш муддатлари, қайта ишлаш маҳсулотларининг чиқиш миқдори, товарларни қайта ишлаш бўйича операциялар ўтказиш тартиби тўғрисидаги талаблар, чеклашлар ва шартларга риоя этмаслик, — фуқароларга БҲМнинг уч бараваридан беш бараваригача, мансабдор шахсларга эса — етти бараваридан ўн беш бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

Жиноят Кодексининг 186-прим моддасига кўра, чигитдан олинадиган маҳсулотни қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш ёки муомалага киритиш - БҲМнинг юз бараваридан уч юз бараваригача миқдорда жарима ёки уч юз олтмиш соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки бир йилдан уч йилгача озодликни чеклаш ёхуд уч йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

Давлат раҳбарининг Қарор ва Фармонларида белгиланган мезонларга мувофиқ пахта техник чигитини тўлиқ технологик циклда мақсадли қайта ишланиши ҳамда маҳсулотларнинг сифатини тасдиқловчи санитария-эпидемиологик хулосага эга эканлиги, шунингдек қайта ишлаб олинган маҳсулотларнинг техник регламентлар ва стандартлар билан белгиланган мажбурий талабларга мувофиқлиги ёғ-мой корхоналари томонидан таъминланганлиги “Ўзагроинспекция” томонидан назорат қилинмоқда.

Пахта хом-ашёси дон-уруғлар ва уни қайта ишлашдан олинган маҳсулотлардан фойдаланишни назорат қилиш бошқармаси